Ξένοι διαιτητές στους τελικούς Κυπέλλου

Στα μέσα της δεκαετίας του ’50 είχε αρχίσει να υπάρχει δυσπιστία όσον αφορά την αντικειμενικότητα των Ελλήνων διαιτητών, οπότε η ΕΠΟ άρχισε να καλεί ξένους διαιτητές τόσο για το εθνικό πρωτάθλημα, όσο και για τους κρίσιμους αγώνες κυπέλλου και φυσικά για τον τελικό. Αν εξαιρέσουμε το 1959 (ΟΣΦΠ-Δόξα: 2-1) που σφύριξε ο Σταθάτος, από το 1956 ως το 1968 είχαμε μονίμως ξένους διαιτητές στους τελικούς κυπέλλου, με την εξαίρεση βέβαια του 1964 και 1966 που δεν διεξήχθησαν οι τελικοί.

Χρήστος Μίχας

Στη συνέχεια από το 1969 ως το 1972 διαιτητής των τελικών οριζόταν σταθερά ο διεθνής Χρήστος Μίχας, ο οποίος τερμάτισε άδοξα την καριέρα του το 1973, σφυρίζοντας τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων (Μίλαν-Λήντς: 1-0) στο Καυτανζόγλειο. Η αποτυχημένη διαιτησία του, ύποπτα φιλοϊταλική, οδήγησε την ΟΥΕΦΑ στη τιμωρία του, που σήμανε και το τέλος της καριέρας του.

Έτσι επιστρέψαμε στην καχυποψία και στην πρόσκληση ξένων διαιτητών για τον τελικό κυπέλλου. Αυτό συνεχίστηκε, ως το 1975, οπότε έπαψε αυτή η συνήθεια.

1956. Gino Rigato (Ιταλία)

Ο πρώτος ξένος διαιτητής σε τελικό Κυπέλλου.

Gino Rigato

Το 1956, όταν στον τελικό βρέθηκαν αντίπαλοι η ΑΕΚ με τον Ολυμπιακό, η ΕΠΟ αποφάσισε να καλέσει τον Ιταλό Gino Rigato (ή Igino, όπως τον ανέφεραν οι ελληνικές εφημερίδες) διαιτητή Α΄ κατηγορίας στο Campionato. Η ΑΕΚ επικράτησε 2-1, χωρίς να υπάρξουν σοβαρές διαμαρτυρίες.

Ο Rigato εξελίχθηκε σε διεθνή διαιτητή της ΦΙΦΑ και ΟΥΕΦΑ. Ως το 1965 που σταμάτησε τη διαιτησία, κλήθηκε να διευθύνει 13 φορές διεθνή ματς: 2 εθνικών ομάδων και 11 των κυπέλλων Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και δύο ματς ελληνικών ομάδων για το Κ. Πρωταθλητριών: ΠΑΟ-Σπάρτακ Κράλοβε 0-0 (7/12/1960) και ΑΕΚ-Μονακό 1-1 (2/10/1963).

Leo Horn, διαιτητής στον τελικό 1957.

1960. José Blanco Pérez [Ισπανία]

Τελικός σε δύο δόσεις το κατακαλόκαιρο.

Στις 17 Αυγούστου 1960, στη Λεωφόρο, κλήθηκε ο διεθνής Ισπανός διαιτητής  José Blanco Pérez να διευθύνει τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδος ΟΣΦΠ-ΠΑΟ. Αποτέλεσμα ισόπαλο 1-1, γενική γκρίνια και υποψίες για στήσιμο, ώστε να υπάρξει επαναληπτικός για εισπρακτικούς λόγους.

Ο Pérez ήταν έμπειρος διαιτητής και πλησίαζε στο τέλος της καριέρας του, η οποία ολοκληρώθηκε στο τέλος της σεζόν 1960-61, έπειτα από 11 χρόνια παρουσίας στην Πριμέρα Ντιβιζιόν. Είχε και διεθνή εμπειρία καθώς τα προηγούμενα χρόνια είχε διαιτητεύσει δύο ματς του Κυπ. Πρωταθλητριών [Μίλαν –Ραπίντ Βιένης: 4-1 και Άιντραχτ –Γιουγκ Μπόις: 1-1]

Στις 11 Σεπτεμβρίου στο Καραϊσκάκη ο Pérez είναι και πάλι παρών για τον επαναληπτικό τελικό. Αυτή τη φορά ο Ολυμπιακός επικρατεί εύκολα με 3-0, υπό δροσιστική βροχούλα.

Cezare Jonni: σφύριξε στον τελικό 1961.

1962. Andre Möhler [Ελβετία].

Διαιτητής στον τελικό που δεν τελείωσε

Το 1962, στις 17 Ιουνίου, στον τελικό που έγινε στο γήπεδο της Ν. Φιλαδέλφειας βρέθηκαν αντίπαλοι ΠΑΟ και ΟΣΦΠ. Ο Ελβετός διαιτητής Andre Möhler προσπαθώντας να επιβληθεί στους κακόπιστους και εριστικούς αντιπάλους, διέκοπτε συνεχώς το παιχνίδι για να επιβάλει την τάξη και απέβαλε τρεις παίκτες, με αποτέλεσμα το α΄ ημίχρονο να κρατήσει 66΄. Άλλη μισή ώρα χρειάστηκε ώσπου να καθαριστεί ο αγωνιστικός χώρος από μπουκάλια και σκουπίδια που είχαν πετάξει οι αγανακτισμένοι θεατές, οπότε όταν έληξε ο αγώνας ισόπαλος 0-0, είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει.

Ξεκίνησε η παράταση αλλά ο Ελβετός διέκοψε τον αγώνα στο 97΄ λόγω σκότους. Επαναληπτικός δεν ορίστηκε και η διοργάνωση έμεινε χωρίς κυπελλούχο.

Otmar Humber: σφύριξε στον τελικό 1963.

1964. Ο Ολλανδός Johan Martens

Διαιτητής στον ημιτελικό που μύριζε μπαρούτι

Johan Martens

Φυσικά ξένοι διαιτήτευσαν πολλούς ημιτελικούς και προημιτελικούς, όπως τον περιβόητο ημιτελικό του 1964 ΠΑΟ-ΟΣΦΠ: 1-1, που διεκόπη στο 115΄, όταν οι οπαδοί των δύο συλλόγων μπούκαραν αγανακτισμένοι στο γήπεδο της Λεωφόρου και προκάλεσαν μεγάλες ζημιές θεωρώντας πως οι δυο ομάδες επεδίωκαν την ισοπαλία ώστε να υπάρξει επαναληπτικός για οικονομικούς λόγους. Στο ματς αυτό διαιτητής ήταν ο Ολλανδός Johannes Martens, έμπειρος διαιτητής, διεθνής από το 1956 με 13 ματς διοργανώσεων της ΟΥΕΦΑ, μεταξύ των οποίων και τον προημιτελικό Κυπ. Κυπελλούχων του 1964 Μάντσεστερ Γιουν.-Σπόρτιγκ Λισαβ.: 4-1. Επέζησε του επεισοδιακού τελικού και ζει ακόμα σε ηλικία 104 ετών!

Η ΕΠΟ αποφάσισε να αποκλείσει και τις δυο ομάδες από τον τελικό και το κύπελλο δόθηκε στην ΑΕΚ άνευ αγώνος

Fulvio Pieroni [Ιταλία]

Ο μοναδικός ξένος που διαιτήτευσε δύο τελικούς

Fulvio Peroni

Ο Ιταλός Fulvio Pieroni υπήρξε ο πρώτος και μοναδικός ξένος διαιτητής που διαιτήτευσε δύο τελικούς: 1965 [ΟΣΦΠ-ΠΑΟ: 1-0] και 1967 [ΠΑΟ-Πανιώνιος: 1-0]. O Pieroni ήταν διαιτητής στο Campionato για μια δεκαετία περίπου (1964-1973) ενώ υπήρξε και διεθνής σε ματς του Κυπέλλου ΟΥΕΦΑ το 1970-71 και σε ματς εθνικών ομάδων, μεταξύ των οποίων και δύο φιλικά της εθνικής Ελλάδας: με Γαλλία 1-3 (2/9/72, στο Καραϊσκάκη) και με Βουλγαρία 2-2 (31/1/73, στη Ν. Φιλαδέλφεια).

Aurel Bentu [Ρουμανία]: διαιτητής το 1968

Vital Loraux [Βέλγιο]

Ένα μεγάλο όνομα της ευρωπαϊκής διαιτησίας στον τελικό του 1973

Vital Loraux

Το 1973 στον τελικό ΟΣΦΠ-ΠΑΟΚ: 1-0 διαιτητής κλήθηκε ο Βέλγος Loraux, το πιο γνωστό όνομα της ευρωπαϊκής διαιτησίας, από όσους σφύριξαν στο Κύπελλο Ελλάδος. Ο Loraux είχε ήδη διαιτητεύσει τέσσερις τελικούς Κυπέλλου στο Βέλγιο (1966, 1970, 1972, 1973), ήταν διεθνής από το 1966, είχε σφυρίξει δυο ματς στο Παγκόσμιο Κύπελλο 1970 (Αγγλία-Ρουμανία: 1-0, Βραζιλία-Περού: 4-2), πολλά ματς ευρωπαϊκών κυπέλλων, με κορυφαίο τον ημιτελικό του Κυπ. Πρωταθλητριών 1972 (Ρεάλ-Άγιαξ 0-1). Το επόμενο έτος 1974 διεύθυνε τον πρώτο τελικό Μπάγερν-Αθλέτικο 1-1 καθώς και τρεις αγώνες στο Μουντιάλ 1974.

Walter Hungerbühler: διαιτητής στον τελικό 1974.

Gianfranco Menegali

Ο τελευταίος ξένος διαιτητής το 1975.

Gianfranco Menegalli

Τελευταίος ξένος διαιτητής σε τελικό ήταν ο Ιταλός Gianfranco Menegali το 1975 (ΟΣΦΠ-ΠΑΟ: 1-0), σπουδαίο όνομα αργότερα, με κορυφαία στιγμή τη διαιτησία του στον τελικό του Κυπ. Κυπελλούχων 1983, Αμπερντίν-Ρεάλ 2-1.

Από το 1956 ως το 1975

Δεκατρείς τελικοί με ξένους διαιτητές

Στον επόμενο πίνακα παρατίθενται οι ξένοι διαιτητές που σφύριξαν σε δεκατρείς τελικούς Κυπέλλου, από το 1956 ως το 1975. Ήταν κυρίως Ιταλοί (5 φορές) και Ελβετοί (3). Επίσης, από Ολλανδία, Γιουγκοσλαβία, Ισπανία, Ρουμανία και Βέλγιο.

Έτος	Τελικός: σκορ	Διαιτητής	Χώρα
1956	ΑΕΚ-ΟΣΦΠ: 2-1	Gino Rigato	Ιταλία
1957	ΟΣΦΠ-Ηρακλής: 2-0	Leo Horn	Ολλανδία
1958	ΟΣΦΠ-Δόξα: 5-1	Živko Bajić	Γιουγκοσλαβία
1960	ΟΣΦΠ-ΠΑΟ: 1-1, 3-0	José Blanco Pérez	Ισπανία
1961	ΟΣΦΠ-Πανιώνιος: 3-0	Cezare Jonni	Ιταλία
1962	ΠΑΟ-ΟΣΦΠ: 0-0  διεκόπη στο 97΄ λόγω σκότους	Andre Möhler	Ελβετία
1963	ΟΣΦΠ-Πιερικός: 3-0	Otmar Humber	Ελβετία
1965	ΟΣΦΠ-ΠΑΟ: 1-0	Fulvio Pieroni	Ιταλία
1967	ΠΑΟ-Πανιώνιος: 1-0	Fulvio Pieroni	Ιταλία
1968	ΟΣΦΠ-ΠΑΟ: 1-0	Aurel Bentu	Ρουμανία
1973	ΟΣΦΠ-ΠΑΟΚ: 1-0	Vital Loraux	Βέλγιο
1974	ΠΑΟΚ-ΟΣΦΠ: 2-2, 4-3 πέν.	Walter Hungerbühler	Ελβετία
1975	ΟΣΦΠ-ΠΑΟ: 1-0	Gianfranco Menegali	Ιταλία

Θοδωρής Μπελίτσος

Ν. Σμύρνη, 22 Μαΐου 2016.

*Ευχαριστώ τον Αλέξανδρο Βάσιλα για τις υποδείξεις του σχετικά με Zivko Bajic και Humber.