Ο Πελέ στη Λεωφόρο το 1961

Με αφορμή το θάνατο του βασιλιά του ποδοσφαίρου Έντ(ι)σον Αράντες ντο Νασιμέντο, του περίφημου Πελέ, στις 29 Δεκέμβρη, αξίζει να θυμηθούμε τη μοναδική φορά που ο Βραζιλιάνος μάγος της μπάλας αγωνίστηκε στην Ελλάδα, όταν με την ομάδα του, τη Σάντος, αντιμετώπισε το τρίο του ΠΟΚ στο κατάμεστο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας το 1961. Γράφτηκε πως έδωσε κι ένα ματς με την Μικτή Επιλέκτων Βορείου Ελλάδος, μάλιστα ο Πανσερραϊκός τίμησε τον Σερραίο Θεόδωρο Φραγκόπουλο που αγωνίστηκε σε εκείνο το ματς, αλλά δεν εντόπισα πότε έγινε αυτός ο αγώνας. Πάντως δεν έγινε το 1961.

Υπήρξαν κι άλλες περιπτώσεις που αντιμετώπισαν τον Πελέ Έλληνες παίκτες, όπως ο Κούλης Αποστολίδης, ο Θέμης Ρήγας, ο Νίκος Σεβαστόπουλος, ο Μίμης Πλέσσας ενώ συμπαίκτες του στον N.Y. Cosmos υπήρξαν ο Θανάσης Ρέλλης και ο Γρηγόρης Κουρτέσης και σε μια Μικτή Επιλέκτων ο Γιώργος Δεληκάρης.

Στο άρθρο αυτό γίνεται μια αναλυτική αναδρομή στα τρία ματς της Λεωφόρου και σε επόμενο άρθρο περιγράφονται τα συναπαντήματα του Πελέ με τους παραπάνω Έλληνες ποδοσφαιριστές καθώς κι άλλες περιπτώσεις. Είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στους άσσους που μας γοήτευσαν στα χρόνια της νιότης.

 

 

Λίγα λόγια για τον μεγάλο Πελέ (1940-2022)

Γεννήθηκε στην πόλη Três Corações της επαρχίας Minas Gerais. Τον βάφτισαν Έντισον από τον μεγάλο εφευρέτη και τον φώναζαν Έντσον ή Ντίκο. Το Πελέ, με το οποίο έγινε διάσημος, ήταν ένα παρατσούκλι το οποίο του κόλλησαν πειραχτήρια στο σχολείο και όταν ήταν παιδί δεν του άρεσε. Την ποδοσφαιρική του ιδιοφυία οφείλει στον πατέρα του, τον Dondinho (Joao Ramos do Nascimento), που έπαιξε κυρίως στη Φλουμινένσε χωρίς να φτάσει σε υψηλό επίπεδο. Υπήρξε για τον Πελέ μέντορας και ποδοσφαιρικός δάσκαλος.

Υπήρξε ο μεγαλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών. Δεν είναι δική μου γνώμη αυτό, αλλά όλων όσων τον αντιμετώπισαν ως αντίπαλο. Το 1999 ανακηρύχτηκε Ποδοσφαιριστής του 20ού Αιώνα μετά από ψηφοφορία όλων των νικητών (1956–1999) της Χρυσής Μπάλας του περιοδικού France Football. Οι Ντι Στέφανο, Πούσκας, Εουσέμπιο, Μπόμπι Μουρ, Τζορτζ Μπεστ, Μπόμπι Τσάλρτον, Ριβέρα, Κρόιφ, Μπεκενμπάουερ, Πλατινί κλπ ήταν απόλυτοι πως κανένας δεν μπορεί να συγκριθεί με τον Πελέ. Αυτό και μόνο λέει πολλά. Κορυφαίο ποδοσφαιριστή του 20ού αιώνα τον ανέδειξε και η Διεθνής Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου (IFFHS) με 1.705 πόντους, έναντι 1.303 του Γιόχαν Κρόιφ.

 

Το δίλημμα Πελέ ή Μαραντόνα που μπήκε από την δεκ. ’80 κι εξής δεν στέκει, ή να το πω αλλιώς, θεωρώ πως μόνο οι 60+ που έζησαν και Πελέ και Μαραντόνα έχουν προσωπική αντίληψη ώστε να εκφέρουν γνώμη. Οι νεότεροι είτε συγκρίνουν το θρύλο τους κι όχι τις ποδοσφαιρικές τους ικανότητες είτε επιλέγουν με συναισθηματικά κριτήρια.

Ο Πελέ αγωνίστηκε σε μία μόνο ομάδα, τη Σάντος από 16 ως 34 χρονών (1956-1974), την οποία από μια μέτρια ομάδα του Σάο Πάολο την μετέτρεψε σε παγκόσμια πρωταθλήτρια. Τα 18 χρόνια που έπαιξε στη Σάντος θεωρούνται η χρυσή εποχή της ομάδας: κατέκτησε δώδεκα πρωταθλήματα Σάο Πάολο (ως το 1955 είχε κατακτήσει μόνο δύο), έξι πρωταθλήματα Βραζιλίας (παλιότερα δεν είχε πάρει ποτέ το πρωτάθλημα), δύο Κόπα Λιμπερταδόρες και δύο Διηπειρωτικά Κύπελλα.

Με την Εθνική Βραζιλίας κατέκτησε τρία Π.Κ. (1958, 1962, 1970) και αν δεν τον σακάτευαν με δολοφονικά τάκλιν το 1966 στην φάση των ομίλων, ίσως η ποδοσφαιρική ιστορία να είχε γραφτεί αλλιώς. Πέτυχε δυο γκολ στον τελικό του 1958, σε ηλικία 18 ετών! Ήταν 92 φορές διεθνής (77 γκολ) σε μια εποχή που δεν επιτρέπονταν αλλαγές στην αρχική ενδεκάδα, από το 1957 ως το 1971, όταν σταμάτησε σε ηλικία 31 ετών τη διεθνή καριέρα του.

19.11.1969, ο Πελέ σκοράρει για χιλιοστή φορά!

 Ο Πελέ δεν ήταν one man show, συνδύαζε το θέαμα με την ουσία. Ήταν ομαδικός, ηγέτης και είχε διαίσθηση. Περίφημη έχει μείνει η ατάκα του όταν, για μια πάσα που είχε δώσει στα τυφλά, τον ρώτησαν πώς είδε τον συμπαίκτη του που ερχόταν πίσω από την πλάτη του, απάντησε: «δεν τον είδα, τον άκουσα»! Είχε απίθανη ντρίπλα, δυνατό σουτ και με τα δύο πόδια και ήταν σπουδαίος σκόρερ: πέτυχε πάνω από 1.300 γκολ σε 1.400 περίπου επίσημα ματς!

Η κορώνα στο σήμα της Santos προς τιμή του "Βασιλιά" Πελέ

 

Στο τέλος της καριέρας του έπαιξε για τρία χρόνια στον N.Y. Cosmos, με τον οποίο πήρε τον τίτλο, αλλά κυρίως με τον θρύλο που τον συνόδευε έκανε γνωστό το soccer στις ΗΠΑ στη μεγάλη μάζα των φιλάθλων, μετέχοντας σε φιλικά ματς και προωθητικά γκαλά. Απέκτησε επτά παιδιά, από τέσσερις διαφορετικές γυναίκες (συζύγους και ερωμένες), μεταξύ των οποίων τον ποδοσφαιριστή Edinho (Edson Cholbi do Nascimento) που έκανε πολύ μέτρια καριέρα ως παίκτης κι ακόμα πιο μέτρια ως προπονητής, καθώς είχε πολλά μπλεξίματα με το νόμο.

 

Η Σάντος το 1962

 

Τα ματς στη Λεωφόρο το 1961

Το 1961 η Σάντος ήταν ασυναγώνιστη. Μόνιμη πρωταθλήτρια Σάο Πάολο με εκατοσταριές γκολ κάθε σεζόν: 143 το 1958, 151 το 1959, 100 το 1960, 113 το 1961 σε 38 ματς, με μόνιμο πρώτο σκόρερ τον νεαρό Πελέ που σκόραρε κατά ριπάς: 58, 46, 32 και 47 γκολ αντίστοιχα. Ακολούθησαν δυο Κόπα Λιμπερταδόρες και δυο Διηπειρωτικά Κύπελλα, το 1962 και 1963.

Τον Ιούνιο του 1961 η ομάδα έκανε μια περιοδεία στην Ευρώπη, προετοιμαζόμενη για το πρωτάθλημα Βραζιλίας που ξεκινούσε στα μέσα Ιουλίου. Σε μια επίδειξη επιθετικού ποδοσφαίρου είχε ήδη κατανικήσει την πρωταθλήτρια Ευρώπης Μπενφίκα 6-3, τη δευτεραθλήτρια Γαλλίας Ρασίγκ Παρί 6-1 και 5-4, τη Λυών 6-2, την πρωταθλήτρια Ιταλίας Γιουβέντους 2-0, την Ίντερ 4-1, τη Ρόμα 5-0, τις γερμανικές Βόλφσμπουργκ 6-3, Μπάγερν 3-2, Καρλσρούη 8-6, τις ελβετικές Βασιλεία 8-2 και Σερβέτ 6-1.

Με πρωτοβουλία του Απόστολου Νικολαΐδη κλήθηκε στην Ελλάδα για βραδινά ματς στη Λεωφόρο, το μοναδικό αθηναϊκό γήπεδο με προβολείς, με τις πρώτες ομάδες του πρωταθλήματος: τον πρωταθλητή Παναθηναϊκό, τον δευτεραθλητή Ολυμπιακό, τον τρίτο Πανιώνιο και την τέταρτη ΑΕΚ. Οι κυανέρυθροι δεν δέχτηκαν καθώς έπρεπε να παίξουν δυο μέρες πριν από τον τελικό κυπέλλου με τον Ολυμπιακό, ενώ το ματς του Ολυμπιακού με τη Σάντος προγραμματίστηκε να γίνει δυο μέρες μετά τον τελικό. Επιπλέον «τα συνεργαζόμενα σωματεία του ΠΟΚ» (έτσι τα αναφέρει η Αθλητική Ηχώ, 27.6.1961) συμφώνησαν στην κοινή διαχείριση εσόδων-εξόδων, χωρίς να συμπεριλάβουν τον Πανιώνιο, οπότε η ομάδα της Ν. Σμύρνης αδυνατούσε να αντιμετωπίσει μόνη της την υπέρογκη αμοιβή της Σάντος.

Στα ματς της Λεωφόρου τον διαιτητή βοηθούσαν τέσσερις επόπτες!

Για τα ματς δόθηκε ειδική άδεια από την ΕΠΟ, διότι μετά τη λήξη του πρωταθλήματος και τη διεξαγωγή του τελικού Κυπέλλου στις 2 Ιουλίου, η σεζόν έληγε και δεν επιτρέπονταν φιλικά ματς μέχρι το τέλος Ιουλίου. Και στα τρία ματς το γήπεδο ήταν κατάμεστο από 25.000 θεατές, παρά τις τσιμπημένες τιμές των εισιτηρίων: 40 δρχ. τα απλά, 100 δρχ. τα αριθμημένα. Στα αξιοπερίεργα ήταν πως τον διαιτητή βοηθούσαν τέσσερις(!) επόπτες. Επίσης, επιτρέπονταν οι αλλαγές (στα επίσημα ματς τότε απαγορεύονταν), ακόμα και οι ολιγόλεπτες σε περίπτωση τραυματισμού ενός παίκτη μέχρι να μπορέσει να μπει ξανά. Αυτές οι ιδιοτυπίες δεν ήταν πρωτοφανείς καθώς συνηθίζονταν εκείνα τα χρόνια στα φιλικά ματς.

 

28.6.1961: ΑΕΚ-Σάντος 0-3 (ημ. 0-3)

Σκόρερ: Πελέ 36΄, Κουτίνιο 40΄, 44΄.

Διαιτητής: Σταθάτος και τέσσερις επόπτες.

ΑΕΚ (Τρύφων Τζανετής): Φακής (Σεραφείδης), Αναστασιάδης, Μαρδίτσης, Σταματελόπουλος, Πολύζος, Σκευοφύλαξ, Ζάγκυλος, Δεμίρης, Νεστορίδης, Πετρίδης (Παπαποστόλου), Άμπος.

Σάντος (Λούλα Πέρεζ): Λαέρσιο (Λάλα 46΄), Λίμα, Μάουρο, Ζετούλιο, Ζίτο, Φορμίγκα, Ντορβάλ, Μεντζάλβιο, Κουτίνιο, Πελέ, Πέπε. Στο β΄ ημίχρονο ξεκίνησε με τρεις αλλαγές ενώ μετά το 75΄ έγιναν κι άλλες. Έπαιξαν: Μπρίτο, Σιέτουλο, Ντάλμο, Μπραντάου, Ζε Κάρλος.

εφ. Έθνος, 29.6.1961

 

Η ΑΕΚ γλίτωσε τη συντριβή χάρις στην απόδοση του τερματοφύλακά της Σωτήρη Φακή στο α΄ ημίχρονο και την αδιαφορία των Βραζιλιάνων στην επανάληψη: «περιορισθέντες κατά το πλείστον εις αδιάφορες πάσες έξω από την περιοχή των ΑΕΚτζήδων» (εφ. Έθνος 29.6.1961). Τα γκολ ήταν αριστουργηματικά. Στο πρώτο ο Πελέ κοντρόλαρε με το κεφάλι, προσπέρασε τους αμυντικούς, μπήκε στην περιοχή και σκόραρε με δυνατό σουτ. Στο δεύτερο ο Κουτίνιο σκόραρε με καρφωτή κεφαλιά μετά από απόκρουση του Φακή και στο τρίτο με βολίδα από 25 μέτρα, αφού υπερφαλάγγισε τον Μαρδίτση. Μοναδική ευκαιρία της Ένωσης ένα σουτ σε άδεια εστία του Νεστορίδη στο 24΄ που βγήκε άουτ.

Η ΑΕΚ φοβήθηκε να ρισκάρει για να μην ξεφύγει το σκορ. Ως διακριθέντες αναφέρονται: «ο μαχητικός Άμπος, ο δραστήριος νέος χαφ Σκευοφύλαξ και ο ταχύτατος (Κύπριος) εξτρέμ Ζάγκυλος που έδειξεν αξιόλογα προσόντα». Ο Κώστας Νεστορίδης, από τον οποίο περίμεναν κάτι παραπάνω, προσπαθούσε να ανταγωνιστεί τους βιρτουόζους μπραζιλέιρος με κατάχρηση ντρίμπλας, με αποτέλεσμα είτε να χάνει την μπάλα είτε να κερδίζει φάουλ: «ο Νεστορίδης παίδευε πολύ την μπάλλαν και εκέρδιζεν εις το τέλος μόνον φάουλ, που δεν αξιοποιήθησαν», έγραφε ο Ε.Φ. (Βαγγέλης Φουντουκίδης) στο «Έθνος» (29.6.1961).

 

Κώστας Νεστορίδης, Πελέ, Γιάννης Μαρδίτσης

 Στην ουσία η Σάντος φόρτσαρε για ένα δεκάλεπτο, καθάρισε το παιχνίδι και μετά έπαιξε χαλαρά. Οι παίκτες της εντυπωσίασαν με το άριστο κοντρόλ, την ακρίβεια των μεταβιβάσεων, την ταχύτητα των επιθέσεων, τα ευθύβολα και δυνατά σουτ. Έφταναν εύκολα στην περιοχή. Πριν σκοράρουν είχαν φτιάξει πολλές φάσεις, ενώ είχαν και σουτ στο δοκάρι από φάουλ του Πέπε στο 20΄. Ο 21χρονος Πελέ έκανε μεγάλη εντύπωση με το αεικίνητο παίξιμό του. Είναι αξιοσημείωτο πως από τότε οι συντάκτες τον αποκαλούσαν καλύτερο παίκτη του κόσμου. Έγραφε ο Δ.Κ. στην «Ελευθερία» (29.6.1961):

«Ο Πελέ –ο καλύτερος ποδοσφαιριστής του κόσμου- παρ’ όλον ότι έφερε τον αριθμό 10, ευρίσκετο πολύ συχνά εις την θέσιν του έξω δεξιά. Εις το πρώτον ημίχρονον εκάλυψε μεγάλην απόστασιν αγωνιζόμενος, διότι συνεχώς μετεκινείτο».

Κι ο Νίκος Γκούμας τον εγκωμιάζει στην Αθλητική Ηχώ (29.6.1961):

«Μέγας, αναμφιβόλως, βιρτουόζος ο Πελέ! Ιδιόρρυθμη και γοητευτική η τέχνη του. Οι μπαλλιές του αριστούργημα, τα περάσματά του όνειρο».

 Η ΑΕΚ αντιμετώπισε ξανά τη Σάντος και τον Πελέ, σε ένα τουρνούα στη Ν. Υόρκη, τον Αύγουστο του 1966. Είναι η μοναδική ελληνική ομάδα που έπαιξε δυο φορές κατά του Πελέ. Μάλιστα στο ματς αυτό προπονητής της ΑΕΚ ήταν πάλι ο Τρύφων Τζανετής, ενώ από την ομάδα του 1961 μετείχαν επίσης ο Στέλιος Σκευοφύλακας που έπαιξε βασικός κι ο τερματοφύλακας Στέλιος Σεραφείδης που ήταν στον πάγκο.Περισσότερα στο επόμενο άρθρο.

 

30.6.1961: ΠΑΟ-Σάντος 2-3 (ημ. 1-3).

Σκόρερ: Κουτίνιο 15΄, Πελέ 17΄, 19΄- Πανάκης 41΄, Θεοφάνης 70΄.

Διαιτητής: Καλοφυσούδης. Επόπτες: Πούλιας, Ασίκης, Πατσανιάν, Χαβέλας.

Παναθηναϊκός (Χάρι Γκέιμ): Βουτσαράς, Τζουνάκος, Λινοξυλάκης, Ανδρέου, Πιτυχούτης, Νεμπίδης (70΄ Αγγελόπουλος, 85΄ Κοσμίδης), Θεοφάνης, Παπαεμμανουήλ, Δ. Φυλακούρης, Δομάζος, Πανάκης (46΄ Τουμπέλης).

Σάντος (Λούλα): Λαέρσιο, Μάουρο, Ντάλμο, Ζετούλιο, Φορμίγκα, Ντορβάλ, Μεντζάλβιο, Κουτίνιο, Ζίτο, Πελέ, Πέπε. Στο β΄ ημίχρονο μπήκε ο Μπραντάο κι άλλος ένας αμυντικός, στο 61΄ βγήκε ο Κουτίνιο.

Πριν από το ματς έπαιξαν η Β΄ ομάδα του Παναθηναϊκού με την Αστραπή Ριζουπόλεως.

Ο πρωταθλητής Παναθηναϊκός, με προπονητή τον Άγγλο Χάρι Γκέιμ, ήταν πιο ανταγωνιστικός από την ΑΕΚ, γεγονός που αναγνώρισαν και οι αντίπαλοι. Παρά το ό,τι βρέθηκε να χάνει με 3-0 στο πρώτο 20λεπτο, έχασε ευκαιρίες, σκόραρε πριν από το ημίχρονο με σουτ του Βαγγέλη Πανάκη μετά από μπαλιά του Μίμη Δομάζου και μείωσε κι άλλο στα μέσα του β΄ ημιχρόνου με ωραία επέλαση και πλασέ του Δημήτρη Θεοφάνη.

Ήταν το πιο συναρπαστικό από τα τρία ματς και ένα από τα λίγα παιχνίδια που είχε δώσει η Σάντος στην Ευρώπη, στο οποίο δυσκολεύτηκε να επιβληθεί. Ο ταχύτατοι συνδυασμοί των Ζίτο, Πελέ, Κουτίνιο και Πέπε δημιουργούσαν πανικό στην πράσινη άμυνα, με αποτέλεσμα να δεχτεί γρήγορα τρία γκολ σε πέντε μόλις λεπτά. Έγραφε ο Α.Γ.Β. στην «Αθλητική Ηχώ» (1.7.1961):

«Τα λεπτά που προηγήθησαν και ακολούθησαν τα τρία γκολ της Σάντος άφησαν με ανοιχτό στόμα τους φιλάθλους. Ήταν ένα θέαμα σπάνιο, απίστευτα φανταστικό εκείνη η συνεργασία των άσσων Πελέ και Κουτίνιο».

Παρομοίως ο Ι. Διακογιάννης έγραφε (Αθλητική Ηχώ, 1.7.1961):

«Υπήρξαν μερικές φορές που οι Βραζιλιάνοι έδιδαν ένα ποδοσφαιρικό ρεσιτάλ, τέτοιο που δεν μπορεί να δει κανείς από ευρωπαϊκή ομάδα… Όσο μάλιστα ήταν μέσα στο γήπεδο ο Κουτίνιο, οι κυνηγοί της Σάντος βοηθούμενοι από τους δύο χαφ ήσαν τρομεροί σε επινοήσεις και ενέργειες. Ποδόσφαιρο πραγματικά φαινομενικό σε όλο το μεγαλείο του… Το τέρμα που εσημείωσε ο Πελέ ήταν ένα αριστούργημα ατομικής εκτελέσεως».

Αθλητική Ηχώ, 2.7.1961

Στη συνέχεια οι πρωταθλητές Ελλάδος ανασυντάχθηκαν. Έπαιξαν ένα από τα καλύτερα παιχνίδια τους, μείωσαν κι έχασαν τη μεγάλη ευκαιρία να ισοφαρίσουν στο 75΄, όταν ο Λαέρσιο απέκρουσε με εντυπωσιακή εκτίναξη στη γωνία τη σκαστή κεφαλιά του Κώστα Τουμπέλη. Υπήρξαν όμως και τυχεροί. Καθώς το παιχνίδι έγινε πολύ ανοιχτό, οι ταχύτατοι Βραζιλιάνοι δημιούργησαν πολλές ευκαιρίες. Στο 28΄ ζήτησαν δικαίως ένα πέναλτι, όταν ο Πελέ προσπέρασε τους Λινοξυλάκη και Βουτσαρά αλλά ο τερματοφύλακας των πρασίνων τον ανέτρεψε. Από το 61΄ που αποχώρησε λόγω τραυματισμού ο Κουτίνιο, η Σάντος αποδυναμώθηκε και περιορίστηκε στον έλεγχο του ρυθμού, κάτι το οποίο κατάφερε εν μέρει, αφού δέχτηκε ένα γκολ αλλά δεν ισοφαρίστηκε.

 

Ο Πελέ με τον Κώστα Λινοξυλάκη

 Όπως έγραψε ο Ε.Φ. (Ευ. Φουντουκίδης): «ηναγκάσθησαν εκ των πραγμάτων να δώσουν μάχην δια να διαφυλάξουν την νίκην των από ένα ψυχωμένον αντίπαλον». Ο ίδιος παραδέχτηκε την ανωτερότητα των φιλοξενούμενων (Έθνος, 1.7.1961):

«Εις την ουσίαν θα ήτο άδικον [ενν. το ισόπαλο αποτέλεσμα] διότι η Σάντος υπήρξε σαφώς καλυτέρα ως ομάς και ήξιζε να είναι η νικήτρια».

Την ίδια γνώμη είχε και ο Ι. Διακογιάννης (Αθλητική Ηχώ, 1.7.1961):

 «Μια ισοπαλία θα ήτο ασφαλώς ιστορική για την ελληνική ομάδα, η οποία όμως αν επιτυγχάνετο θα ήτο άδικη για την Σάντος».

Από τον ΠΑΟ κορυφαίος ήταν ο Δημήτρης Φυλακούρης (αδερφός του Τότη), «που έκαμεν ωρισμένας εκπληκτικάς μεταβιβάσεις, συνειργάσθη κατά διαστήματα πολύ καλά και εχαρακτηρίζετο από δύναμιν και αποφασιστικότητα». Πολύ καλοί ο τερματοφύλακας Μιχάλης Βουτσαράς και ο αμυντικός Γιώργος Ανδρέου. Ο Δομάζος ακούραστος αλλά με τις άσκοπες ντρίμπλες και τις περιττές εντυπωσιακές ενέργειες χωρίς ουσία, συχνά καθυστερούσε τις επιθέσεις. Πάλευε συνεχώς να ανταγωνιστεί τον Πελέ. Στην προσπάθειά του να τον ανακόψει του έκανε κάποια φάουλ, με συνέπεια να εκνευριστεί ο Βραζιλιάνος άσσος και να γίνουν μερικές έντονες αψιμαχίες μεταξύ τους προς το τέλος του α΄ ημιχρόνου, χωρίς συνέχεια.

 

4.7.1961: Ολυμπιακός-Σάντος 2-1 (ημ. 2-0).

Σκόρερ: Ποσειδών 10΄, Σουρούνης 43΄ - Ζίτο 50΄.

Διαιτητής: Ιωαννίδης (Θεσσαλονίκης). Επόπτες: Μιχαηλίδης, Σαντοριναίος, Λιουδάκης, Δελαγραμμάτικας.

Ολυμπιακός (Τζίνα Σιμονόφσκι): Θεοδωρίδης, Καμπόλης, Στεφανάκος, Σημαντήρης, Πολυχρονίου, Κοτρίδης (Σπετσέρης 54΄), Γκαβέζος, Κ. Παπάζογλου, Μπέμπης (Σουρούνης 2΄), Γ. Σιδέρης (Ψύχος 25΄-27΄), Ποσειδών.

Σάντος (Λούλα): Λαέρσιο, Ζετούλιο, Ντάλμο, Μάουρο, Λίμα, Ντορβάλ (Σορμάνι 13΄-52΄), Μεντζάλβιο, Ζίτο, Κουτίνιο (αποβλήθηκε 52΄), Πελέ (Παγκάο 82΄), Πέπε (Μπραντάο 46΄).

Πριν από το ματς έπαιξαν: Σπίθα Νικαίας - Παμπειραϊκός.

 

εφ. Έθνος, 5.7.1961

 Από τα τρία ματς πιο διάσημο είναι το τελευταίο, λόγω της νίκης του Ολυμπιακού. Ήταν μια νίκη που έκανε πάταγο διεθνώς, διότι ήταν η μοναδική ήττα των Βραζιλιάνων στην ευρωπαϊκή περιοδεία τους, σε ματς που έπαιξαν με πλήρη σύνθεση.

Η νίκη του Ολυμπιακού επισκίασε τους δύο άλλους αγώνες, στους οποίους παίχτηκε πιο καθαρό παιχνίδι κι ο Πελέ πρόσφερε σπουδαίο θέαμα. Αντιθέτως στο τρίτο ματς το πολύ δυναμικό και ενίοτε σκληρό παιχνίδι των ερυθρόλευκων εμπόδισε τους Βραζιλιάνους να δείξουν το ταλέντο τους. Ο απαράδεκτος διαιτητής Ιωαννίδης έκλεινε τα μάτια στα συνεχή φάουλ του Κώστα Πολυχρονίου και του Μπάμπη Κοτρίδη, με αποτέλεσμα ο μεν Κουτίνιο να εκνευριστεί και να αποβληθεί στο 52΄, ο δε Πελέ να αποχωρήσει τραυματίας στο 80΄. Ήδη από το 13΄ είχε τραυματιστεί ο Ντορβάλ που έμεινε έξω ως το τέλος του ημιχρόνου. Με σκληρό παιχνίδι απάντησαν και οι Βραζιλιάνοι, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό του Γιώργου Σιδέρη που βγήκε στο 25΄ έπειτα από σκληρό φάουλ του Λίμα αλλά μπήκε ξανά αργότερα.

Ο Πελέ με τον Κώστα Πολυχρονίου

Οι Πειραιώτες, που είχαν κατακτήσει το κύπελλο δυο μέρες νωρίτερα (3-0 τον Πανιώνιο), μπήκαν δυνατά. Στο 10΄ αιφνιδίασαν τη Σάντος, όταν ο Αντώνης Ποσειδών με μακρινό σουτ ξάφνιασε τον Λαέρσιο, η μπάλα του έφυγε από τα χέρια, πέρασε κάτω από τα πόδια του και κατέληξε τα δίχτυα. Το δεύτερο γκολ ήρθε από εκπληκτικό μακρινό σουτ του Τάσου Σουρούνη στο ‘Γ’ της εστίας, λίγο πριν λήξει το ημίχρονο, κι έστειλε τους φιλάθλους στα ουράνια. Ένας μάλιστα, ο 60χρονος Νίκος Καλούδης, έφυγε στην κυριολεξία για τον ουρανό, αφού άφησε την τελευταία του πνοή στο γήπεδο ενώ πανηγύριζε.

Αθλητική Ηχώ, 5.7.1961

Στην επανάληψη οι Βραζιλιάνοι μείωσαν γρήγορα με μακρινό σουτ του Ζίτο που κόντραρε στο πόδι του Μίμη Στεφανάκου και πίεσαν για να ισοφαρίσουν. Οι Πειραιώτες με την κλασική αμυντική τακτική «ή ο παίκτης ή η μπάλα», έκαναν το ματς ροντέο, με την ανοχή του διαιτητή, ο οποίος όχι μόνο δεν σφύριζε τα φάουλ αλλά επιτέθηκε(!) στον Κουτίνιο, όταν αντέδρασε με κλωτσιά στον Κοτρίδη σε χτύπημα του τελευταίου στον Σορμάνι. Επικράτησαν νεύρα, συμπλοκές πολλών παικτών (Μπραντάο, Σιδέρης κ.ά.) και αποβολή του Κουτίνιο. Για να ηρεμήσουν τα πνεύματα αντικαταστάθηκε ο 33χρονος Κοτρίδης, ο οποίος έπαιζε το τελευταίο ματς της καριέρας του. Μετά από έξι μήνες αγωνιστικής απραξίας είχε κληθεί να παίξει τιμητικά ως αρχηγός, αντί του 34χρονου Ηλία Ρωσίδη που είχε τραυματιστεί στο κεφάλι στον τελικό του κυπέλλου, χτύπημα το οποίο σήμανε το τέλος και της δικής του καριέρας.

Ακολούθησαν συνεχείς διακοπές, καθυστερήσεις (η μπάλα στην εξέδρα) και μαζική άμυνα στις επιθέσεις των Βραζιλιάνων. Μετά το 55΄ δεν παίχτηκε περισσότερα από 20΄ κανονικό ποδόσφαιρο. Στο 80΄ αποχώρησε κι ο Πελέ μετά από σκληρό φάουλ του Τάκη Σπετσέρη και κάπως έτσι γράφτηκε στην ιστορία η μεγάλη νίκη του Ολυμπιακού.

Ο Κουτίνιο διαμαρτύρεται έντονα στον διαιτητή (Αθλ. Ηχώ, 5.7.61)

Από τους ερυθρόλευκους κανείς δεν υστέρησε. Κορυφαίοι υπήρξαν οι Μίμης Στεφανάκος, Κώστας Παπάζογλου, Κώστας Πολυχρονίου. Αρνητικοί πρωταγωνιστές υπήρξαν ο διαιτητής και οι επόπτες, στους οποίους δεν χαρίστηκαν ούτε οι Έλληνες δημοσιογράφοι ούτε οι Βραζιλιάνοι ανταποκριτές, αν και αναγνώρισαν την δίκαια επικράτηση του Ολυμπιακού (Μ. Γιαννούλης, Αθλητική Ηχώ 5.7.1961). Ο Ary Fortes της εφ. “Α Tribuna Santos” σχολίαζε:

«Το παιχνίδι της Σάντος προς τον Ολυμπιακόν ήταν το χειρότερον που είδα τα έξι τελευταία χρόνια. Δεν ήταν ποδοσφαιρικό θέαμα. Είκοσι δύο άνθρωποι επί 90΄ προσπαθούσαν να επιδείξουν την ρώμην των παρά τις ποδοσφαιρικές των ικανότητες. Το κακό έφθασε σ’ αυτό το λυπηρόν σημείον από την ανεπάρκεια του διαιτητού και των τεσσάρων λάινσμαν. Ο πρώτος ήταν αδύνατον να παρακολουθήση την εξέλιξιν του αγώνος και να σφυρίξει τα πραγματικά λάθη. Οι άλλοι τέσσερις είχαν περισσότερο εστραμμένη την προσοχήν των εις την εξέδρα παρά εις το ματς… αντί να βοηθήσουν τους ποδοσφαιριστάς προσπαθούν να τους νευριάσουν. Δηλώνω χωρίς εμπάθεια ότι οι άνθρωποι αυτοί μια μέρα θα γίνουν αίτιοι να δημιουργηθούν τρομερά επεισόδια… Μη νομίζετε πως θέλω να καλύψω το 2-1. Ο Ολυμπιακός έπαιξε ένα δυνατό και πρωτότυπο ποδόσφαιρο. Ήταν κάπως τυχερός και κέρδισε τη Σάντος η οποία ευρέθη εις την χειροτέραν ημέρα της…».

Ο σπουδαίος Orlando Duarte (1932-2020, υπήρξε o “Διακογιάννης” της Βραζιλίας· κάλυψε 14 Παγκόσμια Κύπελλα και 10 Ολυμπιάδες από το 1950 ως το 2006), έγραφε σε αθλητική εφημερίδα του Sao Paolo:

«Λυπούμαι που ευρέθηκα εις την θέσιν να τηλεγραφήσω εις την πατρίδα μου ότι οι βραζιλιάνικες ομάδες δεν πρέπει να παίζουν εις την Ελλάδα με εγχωρίους διαιτητάς. Ποτέ δεν μπορούσα να φανταστώ ότι υπάρχουν διαιτηταί τόσο πενιχράς αποδόσεως όσον του κ. Ιωαννίδη… Το 2-1 όπως εξελίχθησαν τα πράγματα είναι ένα δίκαιο αποτέλεσμα».

Ανεξάρτητα από την πικρία των Βραζιλιάνων λόγω της ήττας, η νίκη έκανε πάταγο διεθνώς. Άλλωστε, όπως εκμυστηρεύτηκε κάποτε ο αείμνηστος Πολυχρονίου (1936-2018) στον κοινό μας φίλο Κώστα Καραχρήστο:

«Ποδόσφαιρο παίζαμε, κλωτσιές δίναμε και κλωτσιές τρώγαμε… τον Πελέ για να τον κόψω έπρεπε να τον είχα με την πλάτη, στο τετ-α-τετ δεξιά θα πήγαινε αυτός και αριστερά εγώ… ο άνθρωπος ήταν χορευτής».

Φυσικά η νίκη πανηγυρίστηκε πιο πολύ από τους φιλάθλους του Ολυμπιακού. Την ίδια χρονιά έγινε τραγούδι από το συνθέτη Γαβριήλ Μ. (Μαρινάκη), το οποίο τραγούδησε ο ρεμπέτης Στράτος Παγιουμτζής. Από τότε πέρασαν πάνω από εξήντα χρόνια αλλά οι στίχοι "Ολυμπιακέ μεγάλε, Ολυμπιακέ τρανέ, που εσάρωσες τη Σάντος, την ομάδα του Πελέ" τραγουδιούνται ακόμα και διαιωνίζουν τη σπουδαία εκείνη επιτυχία.

 

Θ. Μπελίτσος, 3.1.2023

 

Βλ. επίσης:

 Έλληνες συμπαίκτες και αντίπαλοι του Πελέ.

 Έλληνες ομογενείς v/s Pele

Πηγές:

[1] Αρχείο εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης: εφ. Ελευθερία, Μακεδονία, Έθνος, Αθλητική Ηχώ και Αθλητική Φωνή, φύλλα Ιουνίου και Ιουλίου 1961.

[2] «Καλοκαίρι 1961. Τα τρία παιχνίδια του Πελέ στη Λεωφόρο», Μηχανή του Χρόνου.

[3] «Η νίκη του Ολυμπιακού επί της Σάντος του Πελέ στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας», Μηχανή του Χρόνου. 

[4] Άρθρα στην Wikipedia.