Έλληνες ομογενείς vs Πελέ

 

O Νικ Παπαδάκης (δεξιά) ατενίζει με θαυμασμό τον Πελέ

Στο μεταίχμιο των δεκαετιών ’60-’70, στις θερινές περιοδείες της, η Σάντος αντιμετώπισε πολλές αμερικανικές ομάδες. Σε κάποιες από αυτές αγωνίζονταν Έλληνες ομογενείς, όπως ο Νικ Παπαδάκης (Atlanata Chiefs), ο Πολ Σιδηρόπουλος (Boston Beacons), κάποιοι ερασιτέχνες στους Chicago All Stars καθώς κι ο κόουτς Τζον Μπέρτος (Boston Astros). Όλοι τους είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν αγωνιστικά με τον Πελέ. Με τα στοιχεία που εντόπισα για τις περιπτώσεις αυτές, συμπληρώνεται η έρευνα που έκανα προ μηνών για τις Greek connections του αείμνηστου βασιλιά της μπάλας, τις οποίες κατέγραψα στα άρθρα:

-Ο Πελέ στη Λεωφόρο το 1961.

-Έλληνες συμπαίκτες και αντίπαλοι του Πελέ.

 

Νικ Παπαδάκης, ο Καναδός διεθνής

Οι Chiefs με τον Ν. Παπαδάκη (νο 9) πριν από το ματς με τη Σάντος

Ο Παπαδάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1943. Στα 16 του μετανάστευσε με την οικογένειά του στο Winnipeg, Manitoba του Καναδά. Φοίτησε στο Hartwick College της Ν. Υόρκης, όπου διακρίθηκε ως πρώτος σκόρερ της soccer team με 76 γκολ συνολικά. Στις τέσσερις σεζόν με την κολεγιακή ομάδα προκρίθηκε δυο φορές στα πλέιοφ (top 16) κι επιλέχτηκε δυο φορές All American. Χαρακτηριζόταν ως “a clever playmaker and a well established centre forward”. Στη συνέχεια έπαιξε επαγγελματικά στο ASL με τους Washington Darts (1968) και στο NASL με: Atlanta Chiefs (1968-1972), Atlanta Apollos (1973), Tampa Bay Rowdies (1975).

Εθνική Καναδά 1968: Ο Ν. Παπαδάκης όρθιος πρώτος αριστερά

To 1968 ήταν η χρονιά του. Κατέκτησε τον τίτλο του ASL με τους Darts και του NASL με τους Chiefs και κλήθηκε στην Εθνική ομάδα του Καναδά, με την οποία αγωνίστηκε στον προκριματικό όμιλο για το Μουντιάλ 1970, εναντίον των Βερμούδων (4-0, με δύο δικά του γκολ και 0-0) και των ΗΠΑ (4-2 και 0-1), αλλά ο Καναδάς δεν προκρίθηκε στην επόμενη φάση. Με τους Atlanta Chiefs ήταν φιναλίστ και στο NASL 1971.

Άλεκ (νο 12) και Νικ (νο 9) Παπαδάκης

Ποδοσφαιριστής ήταν και ο μικρότερος αδερφός του, ο Άλεκ Παπαδάκης (γεν. 1948). Ξεκίνησε στους Winnipeg Internationals στο τοπικό πρωτάθλημα WCSL. Μετά γράφτηκε στο Hartwick College, του οποίου υπήρξε ο μόνος σπουδαστής που επιλέχτηκε All American τρεις συνεχείς σεζόν. Οδήγησε την ομάδα ως τα ημιτελικά του NCAA το 1970 και άλλες δυο φορές ως τα προημιτελικά. Αν και χαφ αποφοίτησε στη δεύτερη θέση στη λίστα των σκόρερ του κολεγίου, πίσω από τον αδερφό του. Και τα δύο αδέρφια είναι στο Hall of Fame αθλητών του Hartwick. Ως επαγγελματίας ο Άλεκ έπαιξε μαζί με τον αδερφό του στην Atlanta (1971-1973), με την οποία έφτασε στον τελικό NASL 1971. Το 1974 έπαιξε στους Boston Minutemen και σε ένα φιλικό με τους Philadelphia Atoms εναντίον της ΤΣΣΚΑ Μόσχας. Μετέπειτα και τα δυο αδέρφια ασχολήθηκαν επιχειρηματικά με το ποδόσφαιρο, ως μάνατζερ, CEO του USL First Division κλπ.

Το ματς με την Σάντος

Το 1968 η Atlanta, υπό την καθοδήγηση του βετεράνου Ουαλού διεθνή Phil Woosnam (1932-2013, είχε πλούσια καριέρα σε West Ham, Aston Villa) ως player-manager, κατέκτησε τον τίτλο στην εναρκτήρια χρονιά του NASL. Ήταν μια σκληροτράχηλη ‘βρετανική’ ομάδα με πολύπειρους παίκτες από το νησί: τους διεθνείς της Aston Villa Peter McParland (Β. Ιρλανδία), Vic Rouse, τους Vic Crowe (Ουαλία), Ray Bloomfield και Gordon Ferry (Arsenal), Ron Newman (Portsmouth), Brian Hughes (Swansea), Graham Newton (Bournemouth), Willie McIntosh (Aberdeen), Sven Lindberg (Σουηδία) και μερικά υποσχόμενα ταλέντα από κολέγια, όπως το Νίκο Παπαδάκη. Πήρε άνετα τον τίτλο στην ανατολική περιφέρεια κι έφτασε ως τον τελικό των πλέιοφ, όπου επικράτησε του San Diego 0-0, 3-0, στο οποίο σημειωτέον αγωνιζόταν ο Βραζιλιάνος Vavá, παγκόσμιος πρωταθλητής 1958, 1962.

Ο Πελέ ανάμεσα σε παίκτες της Atlanta. Δεξιά ο Ν. Παπαδάκης με τη φόρμα της ομάδας

Στην ομάδα του 1968 ο Νικ Παπαδάκης δεν ήταν ακόμα βασικός αλλά είχε την ευκαιρία να βρεθεί αντίπαλος με τον μεγάλο Πελέ, την εποχή που βρισκόταν στην κορύφωση της καριέρας του και να φωτογραφηθεί μαζί του, αν και στο συγκεκριμένο ματς έμεινε στον πάγκο. Η ομάδα είχε δώσει δυο νικηφόρα φιλικά με την πρόσφατη πρωταθλήτρια Αγγλίας Μάντσεστερ Σίτι: 3-2 το Μάιο και 2-1 τον Ιούνιο, εντυπωσιάζοντας το αμερικάνικο κοινό και σοκάροντας τον υπερόπτη κόουτς της Σίτι Malcolm Allison, που χαρακτήρισε τους Chiefs ομάδα που δεν αξίζει ούτε για την 4th Division.

Τον Αύγουστο κάλεσαν την περίφημη Σάντος. Προηγήθηκαν στην πρώτη επίθεση, στα 19΄΄, με μακρινό σουτ του νεαρού διεθνή Freddie Mwila από την Ζάμπια αλλά ο Πελέ τους προσγείωσε στην πραγματικότητα. Με τρία δικά του γκολ και περίτεχνες ενέργειες μάγεψε αντιπάλους και θεατές και οδήγησε την ομάδα του σε μια εμφαντική νίκη με 6-2. Το μόνο που κατάφεραν οι γηπεδούχοι ήταν να μειώσουν με ωραίο σουτ του Kaizer Motaung, ενός φυγά από το Σοβέτο της Νότιας Αφρικής, ο οποίος αργότερα, όταν καταργήθηκε το απαρτχάιντ, διακρίθηκε ως παράγοντας στην πατρίδα του, σε ομάδες και στην Ομοσπονδία. Ήταν ένας αγώνας διαφήμιση της ειρηνικής συνύπαρξης λευκών και νέγρων, σε μια χρονική περίοδο που είχαν κορυφωθεί τα ρατσιστικά επεισόδια, μετά από την δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και την κηδεία του στην Ατλάντα, που ήταν η γενέτειρά του.

28.8.1968, Atlanta Chiefs-Santos 2-6 (1-3). Θεατές: 27.000.

Τα γκολ: Mwila 1΄, Motaung 75΄ - Pele (3) 22΄, 38΄, 74΄, Toninho 16΄, Pepe 68΄, Negreiros 84΄.

Το πολυεθνικό ρόστερ των Chiefs στο ματς με τη Σάντος. No 9 ο Nick Papadakis

 

Πολ Σιδηρόπουλος, αντίπαλος του Πελέ με τους Boston

Πολ Σιδηρόπουλος (νο 22)

Ενάμιση μήνα ενωρίτερα άλλος ένας ομογενής είχε βρεθεί αντίπαλος του Πελέ. Ήταν ο Πολ Σιδηρόπουλος με τους Boston Beacons. Ο Σιδηρόπουλος γεννήθηκε το 1944 στην Ελλάδα. Φοίτησε στο Gordon College της Μασαχουσέτης, όπου έπαιξε ποδόσφαιρο ως επιθετικός. Οδήγησε την ομάδα σε τρεις τίτλους της περιφερειακής λίγκας CIAC (Div. II του NCAA), επιλεγόταν κάθε χρόνο στην All Star της περιφέρειας και μια χρονιά ήταν NAIA All-American, όταν οδήγησε το Gordon στο φάιναλ-φορ. Παραμένει κορυφαίος σκόρερ του κολεγίου με ρεκόρ καριέρας 108 γκολ, κορυφαίος σκόρερ σε μια σεζόν με 41 γκολ το 1967, κατέχει το ρεκόρ ασίστ και μερικά ακόμα. Ο “Golden Greek”, όπως τον αποκαλούσαν, είναι στο Hall of Fame του κολεγίου (φωτ.).

Το 1968 έπαιξε επαγγελματικά με τους Boston Beacons στο NASL. Συνέχισε στην West Roxbury Utd. και στην Boston Astros (ASL), με προπονητή τον Ελληνοαμερικανό John Bertos. Το 1970 επιλέχτηκε στην Εθνική ομάδα των ΗΠΑ. Με τους Beacons ήταν αντίπαλος του Πελέ, αν και οι συνθέσεις των ομάδων δεν είναι γνωστές, οπότε δεν γνωρίζουμε αν έπαιξε στο ματς. Θα μπορούσε να βρεθεί ξανά αντίπαλος με τον Βραζιλιάνο, το 1972, όταν η Σάντος έπαιξε με την επόμενη ομάδα του, τους Astros, αλλά δεν ήταν στο ρόστερ του αγώνα. Όμως, ήταν στο γήπεδο και φωτογραφήθηκε μαζί του.

Ο Πολ Σιδηρόπουλος (δεξιά) με τον Πελέ

Το ματς του 1968 έχει ως εξής:

8.7.1968, Fenway Park: Boston Beacons-Santos 1-7 (1-2). Θεατές: 18.500.

Τα γκολ: Lloyd McLean 25΄- Amauro 33΄, Pelé 35΄, 67΄, Mengálvio 47΄, Mario (Zagalo?) 66΄, Douglas 79΄, 83΄. 

Οι Βοστονέζοι προηγήθηκαν στο 25΄ με τον 20χρονο Τζαμαϊκανό Lloyd McLean, αλλά στο τέλος του ημιχρόνου βρέθηκαν πίσω στο σκορ με γκολ των Πελέ και Amauro (ή του Toninho Guerreiro κατά μια εκδοχή). Έχοντας άγνοια κινδύνου, στο β΄ ημίχρονο ανοίχτηκαν για να ισοφαρίσουν, με αποτέλεσμα να δεχτούν άλλα πέντε γκολ.

Τζον Μπέρτος, από την Ασπίδα Ξάνθης στους Boston Astros

Τζον Μπέρτος

Ο Γιάννης Μπέρτος γεννήθηκε το 1938 στην Ξάνθη κι ως έφηβος έπαιζε τερματοφύλακας στον τοπικό Γ.Σ. Ασπίς. Το 1956 μετανάστευσε στη Μασαχουσέτη των ΗΠΑ προς αναζήτηση τύχης, με την ποδοσφαιρική στολή της Ασπίδας στα μπαγκάζια του. Τη στολή αυτή δεν την αποχωρίστηκε ποτέ. Υπήρξε το γούρι του, αφού μέσω του ποδοσφαίρου γνώρισε κοινωνική και οικονομική καταξίωση και πραγμάτωσε το αμερικάνικο όνειρο. Όπως αφηγείται ο ίδιος, όταν πήγε έπαιξε american football στο Ipswich High School, στο οποίο κόουτς ήταν ο θείος του, ο Τσακ Λάμπσον (Λαμπρόπουλος). Ως πρώην τερματοφύλακας ήταν ένα καλό fullback και βοήθησε τη σχολική ομάδα να πετύχει πολλές νίκες.

 Boston Astros 1972. O coach Τζον Μπέρτος όρθιος δεξιά.

Αλλά το πάθος του ήταν το ποδόσφαιρο, το σόκερ. Αγωνίστηκε στις ερασιτεχνικές Peabody SC και Lowell Pan-Hellenic. Παράλληλα άνοιξε ένα στεγνοκαθαριστήριο, που υπήρξε η βασική επαγγελματική του δραστηριότητα. Το 1964 πήρε τα ηνία της Lowell, με συνεταίρο τον Φρεντ Καναβό, επίσης μετανάστη πρώτης γενιάς, και την μετονόμασε σε Astros. Το 1968 την μετέφεραν στην Βοστόνη και την ενέταξαν στην ημιεπαγγελματική λίγκα ASL, που ήταν ένα επίπεδο κάτω από το NASL. Τον πρώτο καιρό εκτός από ιδιοκτήτης, ο Μπέρτος ήταν επίσης: παίκτης, κόουτς, μάνατζερ, φροντιστής, ο ταμίας που πουλούσε τα εισιτήρια και ο οδηγός που μετέφερε την ομάδα εκτός έδρας με το βαν της εταιρίας του, από το οποίο έβγαζε τα απορρυπαντικά κι έβαζε καθίσματα!

O Μπέρτος δίνει οδηγίες στους παίκτες των Astros

Υπό την καθοδήγησή του οι Boston Astros εξελίχθηκαν στην κορυφαία ομάδα του New England, στις βορειοανατολικές ΗΠΑ και ο ίδιος δυο φορές κόουτς της σεζόν. Μετείχαν στα πλέιοφ και το 1975 αναδείχθηκαν συμπρωταθλητές ASL με την ομογενειακή ομάδα N.Y. Apollo, μετά από δυο ισόπαλους τελικούς 2-2, 1-1 καθώς το σκορ δεν άλλαξε μετά από εννιά παρατάσεις, συνολικής διάρκειας 67,5΄ (:9x7,5΄, η νίκη θα κρινόταν με sudden death, μόλις κάποια ομάδα σκόραρε). Παράλληλα προωθούσε το ποδόσφαιρο στα σχολεία, με σεμινάρια κι άλλες προωθητικές ενέργειες. Σε μια οκταετία κατάφερε από 800-1.000 θεατές να έχει στην κερκίδα 10.000. Το 1975 πούλησε τους Astros, διότι στην πόλη δημιουργήθηκαν οι Boston Minutemen που εντάχθηκαν στο NASL. Ο ίδιος συνέχισε να δουλεύει ως κόουτς στους Minutemen, τους Νew Εngland Oceaneers, σε σχολεία και σε κολέγια ως τα τέλη της δεκ. 80. Ποδόσφαιρο έπαιξε κι ο γιος του, ο Mike Bertos, στο Boston Univ.

Η στενή σχέση με τη Σάντος

Η μετονομασία από Πανελλήνιος σε Astros ανέβασε τη δημοφιλία του συλλόγου αλλά αλλοίωσε τον ελληνικό του χαρακτήρα, αν και έπαιξαν μερικοί Έλληνες: Πολ Σιδηρόπουλος, Μάικ Κρεοπολίδης, Βασίλης Λυμπερόπουλος. Αλλά τον βασικό κορμό της ομάδας που έφτιαξε ο Μπέρτος αποτελούσαν Βραζιλιάνοι που πρόσφεραν θέαμα κι ενθουσίαζαν τους θεατές, όπως: Decio Brito, Fernando και Marco Carvalho, τα αδέρφια Hugo, Wagner και Allen Leao, Gustavo Carias, Luis Olivera, Geraldo Monteiro, Itamar Alves, Helio "Boom Boom" Barbosa, Jose Neto κλπ. Ταξίδευε ο ίδιος στη Βραζιλία για να εντοπίσει ταλέντα κι απέκτησε σχέσεις με παράγοντες και διεθνείς μάνατζερ. Μέσω των γνωριμιών του καλούσε γνωστές ομάδες για φιλικά για να ενισχύσει το ταμείο του συλλόγου, όπως Universidad Catolica Χιλής, Benfica, Varzim, Rot Weiss Essen, Aberdeen, Dunfermline, Hapoel Tel Aviv κ.ά. Πιο στενή σχέση απέκτησε με τη Σάντος, από την οποία προέρχονταν αρκετοί παίκτες των Astros. Έδωσαν δυο φιλικά τον Ιούνιο του 1970, χωρίς τον Πελέ και τους άλλους διεθνείς, που βρίσκονταν στο Μεξικό για το Μουντιάλ.

Τα σκορ ήταν:

12.6.1970, Everett Stadium Massachusetts: Boston Astros-Santos 1-8.

16.6.1970, Pawtucket, Rhode Island: Boston Astros-Santos 3-7.

Τον Ιούνιο του 1972 κάλεσε ξανά τους Βραζιλιάνους πρωταθλητές που αυτή τη φορά ήρθαν με πλήρη την ομάδα τους.

30.6.1972, Nickerson Field, Boston Astros-Santos 1-6 (1-3). Θεατές: 1.000(!)

Τα γκολ: Barbosa 44΄ - Pele 15΄, 38΄ 46΄, Alcindo 43΄, Alfonsinho 60΄, Edilson 78΄.

Τα ρόστερ στο ματς Astros (coach John Bertos) vs Santos

 

Αν και είχε γίνει καλή αγωνιστική και οργανωτική προετοιμασία, το ματς δεν πήγε καλά. Την ημέρα του αγώνα υπήρχε πυκνή ομίχλη και το τοπικό ραδιόφωνο μετέδωσε από λάθος ότι το ματς αναβλήθηκε. Σε συνδυασμό με το ακριβό εισιτήριο των 10$, ο κόσμος δίστασε, με αποτέλεσμα στο γήπεδο να βρεθούν μόνο χίλιοι θεατές. Αγωνιστικά οι Βραζιλιάνοι κυριάρχησαν με τρία γκολ του Πελέ που έπαιξε ως το 70΄. Το μόνο που κατάφεραν οι Astros ήταν να μειώσουν σε 3-1, λίγο πριν από τη λήξη του α΄ ημιχρόνου με τον "Boom Boom" Barbosa, για να δεχτούν άλλα τρία γκολ στην επανάληψη. Στην ανάπαυλα του ημιχρόνου ο Alfonsinho έκανε επίδειξη ποδοσφαιρικής δεξιοτεχνίας με την μπάλα, που ζέστανε κάπως τους λιγοστούς θεατές.

 

Τρεις ομογενείς των Chicago All Stars vs Πελέ

Θα κλείσουμε αυτό το άρθρο, με μια ακόμα περίπτωση Ελληνοαμερικανών που έπαιξαν αντίπαλοι με τον Πελέ. Τον Αύγουστο του 1971 η Σάντος έπαιξε με τους Chicago All Stars, δηλαδή με την Μικτή της National Soccer League (NSL), μιας ημιεπαγγελματικής λίγκας με έδρα το Σικάγο. Στη σύνθεση των All Stars που αναγράφεται στα στιγμιότυπα του ματς στο youtube, ξεχωρίζουν τρία ελληνικά ονόματα: Mastonicolas (ίσως Μαστρονικόλας), Crisopouli (Χριστόπουλος ή Χρυσόπουλος) και Gouskos (Γκούσκος ή Κούσκος), όπως φαίνεται στο στιγμιότυπο του φιλμ που παραθέτω:

Και οι τρεις ήταν βασικοί κι αν, όπως συνηθιζόταν τότε, η σύνθεση έχει γραφτεί με βάση τη θέση τους, ο μεν Mastonicolas ήταν αμυντικός, οι δε Crisopouli και Gouskos ήταν μεσοεπιθετικοί. Ελάχιστα βρήκα γι’ αυτούς. Για την ακρίβεια μόνο μια πληροφορία πως την δεκ. ’60 στον Ολυμπιακό Σικάγου έπαιζε κάποιος Ν. Κούσκος, που αναφέρεται ότι είχε κληθεί στην εθνική ομάδα των ΗΠΑ. Πολύ πιθανόν να ταυτίζεται με τον Gouskos των All Stars, διότι ο Ολυμπιακός είχε πολύ δυνατή ομάδα τότε. Ήταν πρωταθλητής NSL 1969, 1970, κυπελλούχος Ιλινόις 1968, 1970 και φιναλίστ του Κυπέλλου ΗΠΑ 1968. Λογικά όλοι οι παίκτες της Μικτής αγωνίζονταν στις 12 ομάδες της Major Division του NSL, μεταξύ των οποίων εκτός από τον Ολυμπιακό (Chicago Olympics), ελληνικό όνομα είχε και η Sparta, χωρίς αυτό να αποκλείει τη συμμετοχή κάποιου Έλληνα σε άλλη ομάδα. Κάτι περισσότερο δεν μπόρεσα να εντοπίσω. Σχετικά με το ματς, τώρα.

4.8.1971, Soldier Field, Chicago (NSL) All Stars–Santos 1-5 (0-3). Θεατές: 14.000.

Τα γκολ: Sean Tracy (β΄ ημιχρ.) - Pele 11΄, 47΄, Douglas Franklin 14΄, Leo Oliveira 27΄, Jader 86΄.

Στον αγώνα δέσποσε ο Πελέ. Ως πρόσφατος παγκόσμιος πρωταθλητής για τρίτη φορά και ζωντανός θρύλος σαγήνεψε το πλήθος, που τον κυνηγούσε υστερικά μέσα στον αγωνιστικό χώρο για ένα αυτόγραφο. Αλλά κι εκείνος φρόντισε να το ανταποδώσει με δυο γκολ και πολλές περίτεχνες ενέργειες. Αν και το ματς έγινε σε γήπεδο με συνθετικό χόρτο, η Σάντος δεν δυσκολεύτηκε να επικρατήσει με 5-1. Το μοναδικό γκολ των All Stars πέτυχε προς το τέλος του ματς ο Sean Tracy.

Θ. Μπελίτσος, 26.10.2023

 Σχετικά άρθρα:

-Ο Πελέ στη Λεωφόρο το 1961.

-Έλληνες συμπαίκτες και αντίπαλοι του Πελέ.